حق اجبار حاکمیت در واکسیناسیون عمومی

متن کامل گفتار استاد شبستری به شرح ذیل است:

لزوم حفظ نفس و ارتباط آن با مسئله کرونا

پیش از بحث پیرامون مسئله کرونا، نیاز به ذکر مقدمه‌ای است که در پاسخ به مسائل آن راهگشا خواهد بود و آن این که بنابر حکم عقل، فطرت، قاعده لاضرر و لاحرج و نیز آیه «وَ لَا تُلۡقُواْ بِأَيۡدِيكُمۡ إِلَی ٱلتَّهۡلُكَةِ» حفظ سلامت شخصی در برابر بیماری‌هایی که می‌تواند آسیب جدی به انسان وارد کند، واجب است. همچنین بنابر همین ادله آسیب به سلامت دیگران نیز حرام و موجب ضمان بوده و حاکمیت مجاز است برای افراد خاطی مجازاتی در نظر بگیرد.
بنابراین انجام افعالی که مقدمه حفظ نفس خود یا دیگران می‎باشد، از باب مقدمه واجب، لازم خواهد بود. بر همین اساس اگر عدم دریافت واکسن، موجب آسیب جدی به خود یا دیگران و دریافت آن موجب جلوگیری از این آسیب بشود، خودداری از دریافت واکسن جایز نخواهد بود. نیز حاکمیت می‎تواند بنابر مصلحت جامعه واکسیناسیون عمومی را الزامی نماید. اما اگر دریافت واکسن همراه با عوارضی احتمالی باشد که خطر آن بیش از خطر ابتلا به ویروس و آسیب‌های آن باشد، استفاده از واکسن جایز نخواهد بود. البته اگر احتمال وجود این عوارض در واکسن به میزان قابل اعتنا نباشد و یا عوارض خفیفی به همراه داشته باشد، همچنان خودداری از دریافت واکسن جایز نخواهد بود، چراکه در صورت تعارض ضررین، ترک ضرر اقوی لازم می‌باشد. در صورتی که ضررها برابر باشد، حکم به تخییر می‌گردد.

حکم و ملاک فقهی الزام واکسیناسیون عمومی و رتبه‌بندی آن
رتبه‌بندی در واکسیناسیون به روشنی جایز بوده و ملاک آن به تزاحم ضررین بازمی‌گردد. در تزاحم ضررین در مورد مسئله واکسیناسیون، اولویت دریافت واکسن با موردی است که احتمال ضرر در آن بیشتر باشد. به عنوان مثال کادر درمان به دلیل این که بیشتر در معرض خطرات ناشی از ابتلا به کرونا قرار دارند، نسبت به سایر افراد در اولویت دریافت واکسن خواهند بود. سالمندان و افرادی که مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای هستند نیز در رتبه‌های بعدی قرار خواهند گرفت.
همان‌گونه که ذکر شد، حاکمیت حق الزام واکسیناسیون را خواهد داشت. حال کسانی که از دریافت واکسن خودداری می‌کنند، دو گروه عمده هستند؛ یک عده کسانی که از اساس مخالف واکسن بوده و اثرات آن را انکار می‎کنند و عده دیگر کسانی هستند که واکسن مورد تایید حاکمیت را نپذیرفته و از دریافت آن خودداری می‌کنند. در مورد دسته اول به روشنی حاکمیت حق الزام واکسیناسیون را نسبت به آنان داراست، چراکه مصلحت جامعه بر مصلحت فرد مقدم بوده و با توجه به این که فردی که از دریافت واکسن امتناع می‌ورزد، ممکن است موجب ابتلای دیگر افراد جامعه به این ویروس گردد، لذا حاکیمت می‎تواند این افراد را نسبت به دریافت واکسن ملزم کند.
اما نسبت به دسته دوم که واکسن مورد تایید حاکمیت را نمی‎پذیرند، حاکمیت می‎تواند این اجازه را به آنان بدهد که از واکسن دیگری استفاده کنند، مگر آن که حاکمیت به عدم کارایی آن واکسن یا وجود عوارض آن، علم داشته باشد، اعتمادی به آن واکسن نبوده، تبعات و توالی فاسدی وجود داشته باشد و یا هر محظور دیگری از قبیل هرج و مرج لازم بیاید که در این صورت حاکمیت می‌تواند از آن ممانعت به عمل آورد.